การศึกษาวิจัยเรื่องอนาคตการจัดสวัสดิการสังคมไทยเมื่อสู่ประชาคมอาเซียน ภายใต้ภารกิจ ของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ การศึกษาวิจัยเรื่อง “อนาคตการจัดสวัสดิการสังคมไทยเมื่อสู่ประชาคมอาเซียน ภายใต้ภารกิจของกระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษย์” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระบบการจัดสวัสดิการสังคมของประเทศ ไทยในปัจจุบัน ภายใต้ภารกิจของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และเพื่อหา แนวทางการจัดสวัสดิการสังคมของประเทศไทยที่เหมาะสมเมื่อเข้าสู่ประชาคมอาเซียน โดยใช้เทคนิค การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) สัมภาษณ์เชิงลึกเพื่อให้ได้ความคิดเห็นของหัวหน้า หน่วยงานสังกัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และเทคนิคการวิจัยแบบ EDFR (Ethnographic Delphi Futures Research) ซึ่งเป็นการศึกษาเกี่ยวกับอนาคตการจัดสวัสดิการ สังคมไทยเมื่อเข้าสู่ประชาคมอาเซียน ภายใต้ภารกิจกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของ มนุษย์ ในช่วง 10 ปี ถึง 20 ปีข้างหน้า (พ.ศ. 2559 – 2579) โดยการสำรวจจากความคิดเห็นของกลุ่ม ผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดสวัสดิการสังคม ทั้งจากภายในและภายนอกกระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย์ ผลการศึกษาวิจัย พบว่า ระบบการจัดสวัสดิการสังคมของไทยที่มีอยู่ในปัจจุบันเป็นเชิง สถาบัน ซึ่งมีความครอบคลุมและสามารถตอบสนองความต้องการของแต่ละกลุ่มเป้าหมายและในเชิง พื้นที่มากขึ้น โดยมีระบบการดำ เนินงานจัดสวัสดิการสังคมตามอง ค์ประกอบ 4 ด้าน หลัก ประกอบด้วย 1) ระบบการช่วยเหลือทางสังคม เป็นระบบของการสงเคราะห์ ให้เงิน สิ่งของ เครื่องใช้อุปโภคบริโภค รวมไปถึงการให้การศึกษา การฝึกอาชีพเพื่อพัฒนาศักยภาพของตนเอง และ การบริการฟื้นฟูสมรรถภาพ ซึ่งบริการจะแตกต่างกันไปตามลักษณะของกลุ่มเป้าหมาย 2) ระบบการ บริการสังคม เป็นการจัดบริการโดยภาครัฐเพื่อตอบสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของประชาชน ประกอบด้วย 4 ด้าน ได้แก่ ด้านสุขภาพ ด้านที่อยู่อาศัย ด้านการมีงานทำและการมีรายได้ และด้าน การบริการสังคมและนันทนาการ โดยกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์มีการ ดำเนินงานเฉพาะกลุ่มเป้าหมายที่เข้ารับบริการของหน่วยงานในสังกัดเท่านั้น 3) ระบบการ ประกันสังคม เป็นการจัดสวัสดิการสังคมโดยภาครัฐเพื่อคุ้มครองป้องกันประชาชนที่มีรายได้ไม่ให้ ได้รับความเดือดร้อน เมื่อต้องสูญเสียรายได้ทั้งหมดหรือบางส่วน หรือมีรายได้ไม่เพียงพอแก่การ เลี้ยงชีพ ให้ยังมีหลักประกันที่สามารถบรรเทาความเดือดร้อน สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ตามสมควร และ 4) ระบบการส่งเสริมสนับสนุนหุ้นส่วนทางสังคม เป็นการบริหารจัดการเพิ่มเติมเพื่อให้ระบบ สวัสดิการสังคมทำงานได้ดียิ่งขึ้น การสร้างความเข้มแข็งให้กับหุ้นส่วนทางสังคม ส่งเสริมจิตอาสา การให้และการช่วยเหลือทางสังคม ได้แก่ การดำเนินงานร่วมกับภาคีเครือข่ายภายใน และการ ดำเนินงานร่วมกับภาคีเครือข่ายภายนอก ข แนวทางการจัดสวัสดิการสังคมที่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงประเทศไทยเมื่อเข้าสู่ ประชาคมอาเซียนอย่างเป็นทางการ เสนอแก่ผู้รับผิดชอบและผู้ที่เกี่ยวข้อง 3 ภาคส่วน ได้แก่ ภาครัฐ ควรลดข้อจำกัดทางด้านกฎหมาย รวมทั้งควรมีการปรับปรุงกฎหมายให้มีความทันสมัยอยู่เสมอ มีการ กำหนดกฎหมายสำหรับกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ และการจัดสวัสดิการสังคมในอนาคต ควรเป็นการจัด สวัสดิการในรูปแบบเพื่อคนทุกกลุ่มหรือพหุวัฒนธรรม รวมทั้งต้องมีการเตรียมความพร้อมให้กับ ประชาชนเกี่ยวกับการจัดสวัสดิการสังคมในเชิงพหุวัฒนธรรมด้วย ควรลดบทบาทของภาครัฐให้ น้อยลง โดยที่ภาครัฐทำหน้าที่ในการดูแลควบคุมมาตรฐานและประเมินผล ในส่วนของภาคเอกชน ควรส่งเสริมให้ภาคเอกชนที่เข้ามาดำเนินกิจการในประเทศ มีส่วนในการรับผิดชอบต่อการจัด สวัสดิการสังคม (CSR and social enterprise) และกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของ มนุษย์ ควรมาตรการการดำเนินงานของกระทรวงฯ ต้องมีความชัดเจน และสามารถให้ความช่วยเหลือ ได้ครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมายของกระทรวงฯ และตามสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป หน่วยงานต่างๆ ภายใต้กระทรวงฯ ต้องมีการเตรียมความพร้อมหน่วยงาน ทั้งทางด้านทักษะภาษาอังกฤษและภาษาของ ประเทศต่างๆในอาเซียน เพื่อใช้ในการติดต่อสื่อสารกับผู้รับบริการที่เป็นชาวต่างชาติ การกำหนด หลักเกณฑ์ในการให้บริการที่ชัดเจนและครอบคลุม กรณีเป็นชาวต่างชาติที่มารับบริการสวัสดิการสังคม และต้องเตรียมรับมือกับปัญหาทางสังคมที่จะมีความหลากหลายและรุนแรงยิ่งขึ้น ข้อเสนอแนะที่ได้จากงานวิจัย ประกอบด้วย ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย กระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษย์ควรมีนโยบายให้ฝ่ายกฎหมายของกระทรวงฯ ศึกษาทบทวนกฎหมาย ทุกฉบับที่อยู่กระทรวงฯ รับผิดชอบ ควรปรับปรุงแก้ไขให้มีความทันสมัยและเป็นปัจจุบัน ควรมี นโยบายส่งเสริมการจัดสวัสดิการสังคมเป็นการเฉพาะในพื้นที่ที่มีลักษณะพหุวัฒนธรรมซึ่งมีความ หลากหลายทางเชื้อชาติ ศาสนา ให้สามารถใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันในสังคมได้ โดยมีเป้าหมายเพื่อการ เสริมสร้างสังคมสันติสุข ควรส่งเสริมความร่วมมือให้ชาติในอาเซียน มีการจัดตั้งประชาคมสวัสดิการ อาเซียน (ASEAN Welfare) เพื่อดูแลทางด้านสวัสดิการแก่คนอาเซียนทุกคน รัฐบาลควรมีนโยบายที่ ชัดเจนในการให้กระทรวงการคลังจัดเก็บภาษีจากคนต่างชาติที่เข้ามาทำงานในประเทศไทยอย่างมี ประสิทธิภาพและรัดกุม เพื่อนำมาจัดสวัสดิการในด้านต่างๆ แก่คนต่างชาติและครอบครัว และควรมี นโยบายที่ชัดเจนในการส่งเสริมให้ภาคเอกชน ภาคประชาชน หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีส่วน ร่วมในการจัดสวัสดิการแก่คนในชุมชนเพิ่มมากขึ้น โดยภาครัฐทำหน้าที่ในการสนับสนุนงบประมาณ พร้อมทั้งกำกับ ดูแล และควบคุมมาตรฐาน สำหรับข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติการ กระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษย์ควรร่วมมือกับกระทรวงต่างๆ จัดตั้งคณะกรรมการร่วมเพื่อจัดทำ ฐานข้อมูลประชากรอาเซียนอย่างเป็นระบบ และควรมีการส่งเสริมการพัฒนาความรู้ และทักษะด้าน ต่างๆ ให้แก่ข้าราชการและเจ้าหน้าที่ของทุกหน่วยงาน เพื่อให้สามารถปฏิบัติงานกับคนต่างชาติได้