โครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ในการพัฒนากระบวนการผลิตอาหารเสริมที่มีส่วนผสมของผงรำข้าวหมักและโอลิโกแซคคาไรด์จากเส้นใยรำข้าวและศึกษาการยอมรับของผู้บริโภคที่มีต่อผลิตภัณฑ์ดังกล่าว ทั้งนี้เพื่อเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับรำข้าวสายพันธุ์ไทยและนำไปสู่การใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ต่อไป โครงการนี้เป็นความร่วมมือระหว่างนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยแม่โจ้และบริษัท สมา เฮลท์ตี้แคร์ จำกัด จังหวัดอุบลราชธานี ผลการดำเนินงานพบว่าสามารถผลิตผงรำข้าวหมักและผงโอลิโกแซคคาไรด์รวมจากเส้นใยรำข้าวได้ จากนั้นนำมาผสมกันในอัตราส่วน 1:1 และบรรจุแคปซูลเป็นต้นแบบผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่มีส่วนประกอบของผงรำข้าวหมักและโอลิโกแซคคาไรด์จากเส้นใยรำข้าวต่อไป ทั้งนี้ ผงรำข้าวหมักผลิตโดยการใช้เชื้อรา Rhizopus microsporus BG5 สภาวะการหมักที่เหมาะสม ได้แก่ สัดส่วนรำข้าวและน้ำเท่ากับ 3:2 อุณหภูมิหมัก 30-35 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 6-7 วัน และทำแห้งที่อุณหภูมิ 70 องศาเซลเซียส ผงรำข้าวหมักที่ได้มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ 87.3 + 2.2 % (เทียบเท่ากับฤทธิ์ของวิตามินซี 2.7 mM) ปริมาณฟอสเฟตอิสระ 74.9 + 0.02 มิลลิกรัมต่อกรัม ปริมาณโปรตีนที่ละลายได้ 1.8 + 0.13 มิลลิกรัมต่อกรัม ปริมาณน้ำตาลที่ละลายได้ทั้งหมด 12.8 + 3.8 มิลลิกรัมต่อกรัม ปริมาณน้ำตาลรีดิวซ์ที่ละลายได้ 4.9 + 0.78 มิลลิกรัมต่อกรัม ในขณะที่กระบวนการผลิตผงโอลิโกแซคคาไรด์รวมที่เหมาะสมประกอบด้วย การปรับสภาพรำข้าวโดยการสกัดไขมันด้วยเฮกเซน การบด กวน และให้ความร้อนและความดันแก่รำข้าวก่อนใช้เป็นวัตถุดิบในการไฮโดรไลซีสด้วยเอนไซม์ทางการค้า 3 ชนิด ได้แก่ ไซลาเนส เซลลูเลส และเฮมิเซลลูเลส (50 IU/กรัม) ควบคุมอุณหภูมิการบ่มที่ 45 องศาเซลเซียส สัดส่วนระหว่างรำข้าวและสารละลายบัฟเฟอร์ที่ 3:7 เวลาการบ่มระหว่าง 6-12 ชั่วโมง และขึ้นรูปโอลิโกแซคคาไรด์ให้เป็นผงด้วยการทำแห้งแบบพ่นฝอยด้วยอุณหภูมิ 150 องศาเซลเซียส ผงโอลิโกแซคคาไรด์รวมนี้ประกอบด้วยน้ำตาลที่มีขนาด DP>5, DP 4-5, DP 2-4 และน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวอีกหลายชนิดเป็นองค์ประกอบ ทั้งผงรำข้าวหมักและผงโอลิโกแซคคาไรด์รวมนี้ไม่มีการปนเปื้อนของแบคทีเรีย Escherichia coli และ Salmonella-Shigella sp. จากนั้นในขั้นตอนสุดท้ายของโครงการ ได้มีการออกแบบฉลากผลิตภัณฑ์และกล่องบรรจุภัณฑ์สำหรับต้นแบบผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่บรรจุแคปซูลนี้ โดยตั้งชื่อผลิตภัณฑ์เป็น PepXO-RIZE (เปปโซไรส์) ต้นแบบผลิตภัณฑ์พร้อมบรรจุภัณฑ์นี้ได้รับผลประเมินความพึงพอใจต่อลักษณะทางกายภาพ โดยพบว่าผู้บริโภคให้การยอมรับต่อผลิตภัณฑ์ในประเด็นต่อไปนี้ ด้านอัตลักษณ์เฉพาะของรูปแบบบรรจุภัณฑ์ระดับปานกลาง-มาก ด้านรายละเอียดข้อมูลบนบรรจุภัณฑ์ ระดับมาก-มากที่สุด ด้านการออกแบบกราฟฟิคระดับปานกลาง และด้านโครงสร้างบรรจุภัณฑ์ระดับมาก อย่างไรก็ตาม ผลิตภัณฑ์ต้นแบบนี้ยังจำเป็นต้องได้รับการศึกษาเพิ่มเติมอีกหลายประเด็นก่อนที่จะสามารถนำไปใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ได้จริง<br><br>This aims of this research were to develop a production of food supplement product containing fermented rice bran and crude oligosaccharides from rice bran fiber and to study the acceptance of consumer on this product for Thai rice bran value-adding and further commercial utilization. Maejo university’s researcher cooperated with the Sama Healthy Care Co., Ltd., Ubon Ratchathani, to develop this research. Overall operation suggested that fermented rice bran powder and oligosaccharides powder from rice bran fiber could be produced. Rice bran powder and oligosaccharides powder (1:1) were mixed and filled in capsule as a prototype of food supplement product.The optimum conditions of rice bran fermentation for Rhizopus microsporus BG5 were showed in the following variables: the ratio of rice bran and water at 3:2, fermentation temperature at 30-35?C, fermentation time at 6-7 days, and drying temperature at 70?C. Fermented rice bran powder had the antioxidant activities of 87.3 + 2.2 % (equivalent to 2.7 mM of vitamin C), free phosphate of 74.9 + 0.02 mg/L, soluble protein of 1.8 + 0.13 mg/g, total soluble sugar of 12.8 + 3.8 mg/g, and reducing sugar of 4.9 + 0.78 mg/g. While the optimal conditions for oligosaccharides powder production was lipid extraction with hexane, grinding, agitation, and thermal process under pressure as pretreatment process. After that pretreated rice bran was hydrolyzed by commercial enzymes (xylanase, cellulase, and hemicellulose; 50 IU/g) at 45?C. The ratio of rice bran and buffer was 3:7. Incubation time was 6-12 h. Rice bran powder was subsequently formulated by spray drying at 150?C. This oligosaccharide powder contained sugars with DP>5, DP 4-5, DP 2-4, and many types of monosaccharide. Escherichia coli and Salmonella-Shigella sp. bacteria were not found in any products. At the last study of project, the product label and package of food supplement prototype were designed, and it was named as PepXO-RIZE. The prototype with package was evaluated for the consumer satisfaction. It was found that the consumers accepted on the product identity (moderate-high level), the product details on label (high-very high), the graphic design (moderate), and the package structure (high). However, the further studies in many aspects of food supplement product prototype are required before the commercial utilization.