ฐานเห็ดถั่งเช่าเป็นเศษเหลือจากการแปรรูปเห็ดถั่งเช่าสีทอง ผงฐานเห็ดถั่งเช่าสีทองมีคอร์ไดเซปิน 176.15 มิลลิกรัม/100 กรัม และอะดีโนซีนใน 6.63 มิลลิกรัม/100 กรัม ซึ่งมีปริมาณสูงเทียบเท่ากับที่พบในส่วนดอกของเห็ดถั่งเช่าสีทอง งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพิ่มมูลค่าและการใช้ประโยชน์จากฐานเห็ดถั่งเช่าโดยใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตผลิตภัณฑ์ซุปผงเพื่อสุขภาพ; 2) ประเมินอายุการเก็บรักษา โดยวิเคราะห์คุณภาพทางเคมีกายภาพ จุลินทรีย์ และการยอมรับทางประสาทสัมผัส ของผลิตภัณฑ์ซุปผงที่เก็บรักษาในอุณหภูมิ 25, 35 และ 45?C นาน 3 เดือน; 3) ออกแบบบรรจุภัณฑ์ต้นแบบที่สามารถใช้จำหน่ายได้จริงในเชิงพาณิชย์ และ 4) ศึกษาความเป็นไปได้ทางธุรกิจของผลิตภัณฑ์ การพัฒนาสูตรซุปผงผสมฐานเห็ดถั่งเช่าโดย 1) การใช้ Mixture design เพื่อหาอัตราส่วนที่เหมาะสมของส่วนผสม 3 ชนิด ได้แก่ มันเทศสีม่วง ถั่วเขียว และถั่วขาว โดยใช้ค่าสี การให้คะแนนความชอบแบบ 7-point hedonic scale (ด้านสี กลิ่นรส รสชาติ ความข้นหนืด และความชอบโดยรวม) และการทดสอบความพอดี (just-about-right, JAR); 2) การลดโซเดียมคลอไรด์โดยทดแทนด้วยโพแทสเซียมคลอไรด์ (0, 25, 50, 75 และ 100%); 3) การใช้สารทำให้เกิดฟอง (ผงไข่ขาว 2.5 และ 5% โดยน้ำหนัก และคาร์บอกซีเมทิลเซลลูโลส (CMC) 0.5, 1.0 และ 1.5% โดยน้ำหนัก) สำหรับการทำแห้งแบบโฟมแมท สูตรผงซุปที่เหมาะสมที่สุดจากการประเมินทางประสาทสัมผัส, สี (L*, a*, b*), ต้นทุนวัตถุดิบ, คุณสมบัติทางเคมีกายภาพของโฟมซุปและซุปผง (ปริมาณความชื้น, ความหนาแน่นของโฟม, อัตราการขึ้นฟู, ความคงตัวของโฟม, น้ำหนักต่อพื้นที่, อัตราอบแห้ง และปริมาณผลผลิต) ประกอบด้วย มันเทศสีม่วง: ถั่วเขียว: ถั่วขาว อัตราส่วน 94.6: 5.4: 0, ทดแทนโซเดียมคลอไรด์ด้วยโพแทสเซียมคลอไรด์ร้อยละ 25 และ CMC ร้อยละ 0.5 บรรจุภัณฑ์สำหรับผลิตภัณฑ์ซุปผงผสมเห็ดถั่งเช่าขนาด 1 หน่วยบริโภค (25 กรัม) คือ ถ้วยกระดาษเคลือบพลาสติกชีวภาพทำจากอ้อย (ขนาด 8 ออนซ์) และฝาทำจากชานอ้อย ที่สามารถทนความร้อน และย่อยสลายได้ 100% บนบรรจุภัณฑ์แสดงฉลากโภชนาการแบบเต็มและแบบ GDA (Guideline Daily Amount) การประเมินคุณลักษณะทางเคมีกายภาพ (ค่าสี ปริมาณน้ำอิสระ ความชื้น ค่าการดูดซับน้ำ และค่าการละลายน้ำ) ทางจุลินทรีย์ (จุลินทรีย์ทั้งหมด, Escherichia coli และยีสต์และรา) และทางประสาทสัมผัส (ด้านสี กลิ่นรส รสชาติ ความข้นหนืด และความชอบโดยรวม) ของผลิตภัณฑ์ซุปผงผสมฐานเห็ดถั่งเช่าที่เก็บรักษาอุณหภูมิ 25, 35 และ 45?C นาน 3 เดือน สามารถคำนวนอายุการเก็บรักษาด้วยวิธี Q10 ของผลิตภัณฑ์ที่เก็บอุณหภูมิ 25?C พบว่า สามารถเก็บได้นาน 5.3-12 เดือน เมื่อประมาณเวลาในการเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ที่อุณหภูมิ 35?C คือ 4-6 เดือน ตามลำดับ การทดสอบการยอมรับผลิตภัณฑ์ซุปผงผสมฐานเห็ดถั่งเช่าของผู้บริโภคโดยประเมินความชอบทางประสาทสัมผัส พบว่า ผู้บริโภคยอมรับผลิตภัณฑ์ในระดับชอบเล็กน้อยถึงชอบปานกลาง ด้านสี กลิ่นรส รสชาติ ความข้นหนืด และความชอบโดยรวม ความเข้มของกลิ่นเห็ดถั่งเช่าสีทองและความข้นหนืดอยู่ในระดับพอดี ผลิตภัณฑ์ละลายง่ายถึงปานกลาง และผู้บริโภคมีความต้องการซื้อผลิตภัณฑ์ร้อยละ 87.5 ต้นทุนของผลิตภัณฑ์ซุปผงผสมฐานเห็ดถั่งเช่า คือ 11.04 บาท/ถ้วย (หรือ 8.99 บาท/ซอง) ซึ่งประกอบด้วยวัตถุดิบ 4.56 บาท บรรจุภัณฑ์แบบถ้วย 4.68 บาท (หรือแบบซอง 2.63 บาท) และค่าการผลิต 1.80 บาท ถ้ามียอดขายสุทธิและกำไรสุทธิ 25 บาท/ถ้วย (หรือ 20 บาท/ซอง) 13.96 บาท/ถ้วย (หรือ 11.01 บาท/ซอง) ตามลำดับ จะมีอัตรากำไรสุทธิร้อยละ 126.4/ถ้วย (หรือร้อยละ 122.5/ซอง)<br><br>Cultivation substrates of cordyceps mushroom (Cordyceps militaris) is a by-product of cordyceps mushroom processing. Cordyceps mushroom substrate (CMS) powder contains 176.15 mg/100g of cordycepin and 6.63 mg/100g of adenosine, which is as high as that found in the body of cordyceps mushroom. The objectives of this research were 1) to increase the value and utilization of CMS by using it as an ingredient in the production of healthy soup powder; 2) to evaluate the shelf-life of soup powder by analyzing physicochemical, microbiological, and sensory qualities of the soup powder products stored at 25, 35 and 45?C for 3 months; 3) to design a prototype of commercially viable packaging, and 4) to analyst the business feasibility of the soup powder products. The formulations of soup powder with CMS were developed 1) using Mixture design to optimize a ternary mixture of purple sweet potato, mungbean, and white kidney bean for parameters of color, liking using a 7-point hedonic scale (color, flavor, taste, consistency, and overall liking) and optimal levels of sensory attributes (just-about-right, JAR); 2) to reduce sodium chloride (NaCl) with potassium chloride (KCl) substitute (0, 25, 50, 75 and 100% potassium chloride); 3) using foaming agents (white egg powder at 2.5 and 5% w/w and carboxymethyl cellulose (CMC) at 0.5, 1.0, and 1.5% w/w) for foam-mat drying. Optimum soup powder formulation obtained according to sensory evaluation parameters, color (L*, a*, b*), raw material cost, physicochemical properties of soup foam and soup powder (moisture content, foam density, %overrun, foam stability, mass load, drying rate, and %yield) contained purple sweet potato: mungbean: white kidney bean ratio of 94.6: 5.4: 0, 25% substitution of NaCl with KCl and 0.5% CMC. The packaging for 1 serving size (25 g) of soup powder with CMS product is a bio-plastic coated paper cup made of sugarcane (8 oz) and a lid made of bagasse that are heat resistant and 100% biodegradable. Nutrition labeling along with GDA (Guideline Daily Amounts) are displayed on the package. The physicochemical (color, water activity, moisture content, water absorption index, and water solubility index), microbial (aerobic plate count, Escherichia coli, and yeasts and molds) and sensory (color, flavor, taste, consistency, and overall liking) characteristics of the soup powder with CMS products stored at temperatures of 25, 35, and 45?C for 3 months were monitored. The calculated shelf-life of the products stored at 25?C using the Q10 method was 5.3 to 12 months, which estimated the storage time of the products stored at 35?C was 4 to 6 months, respectively.Sensory evaluation of soup powder with CMS products was conducted to test the acceptance of consumers. Results exhibited that consumers accepted this product from like slightly to like moderately on color, flavor, taste, consistency, and overall liking. The intensity of the cordyceps mushroom smell and the viscosity were just right. The product dissolved easily to moderately. Moreover, 87.5% of consumers desired to purchase this product. The production cost of soup powder with CMS products was 11.04 baht/cup (or 8.99 baht/bag). The production cost included 4.56 baht of material, 4.68 baht of packaging cup (or 2.63 baht of packaging bag), and 1.80 baht of production expenses, respectively. Net sales and net profit were 25 baht/cup (or 20 baht/bag) and 13.96 baht/cup (or 11.01 baht/bag), respectively. The net profit margin was 126.4%/cup (or 122.5%/bag).