ภาคตะวันออกเป็นแหล่งผลิตผลไม้ที่ใหญ่ที่สุดของประเทศไทย โดยมีผลไม้ที่สำคัญ 4 ชนิด ประกอบด้วย ทุเรียน มังคุด ลำไย และมะม่วง มีครัวเรือนภาคการเกษตรมากถึง 281,000 ครัวเรือน จึงเป็นส่วนสำคัญของการขับเคลื่อนประเทศไทยให้เป็นผู้นำผลไม้เมืองร้อนของโลก โครงการวิจัยนี้จึงมีเป้าหมายในการศึกษาวิเคราะห์สถานะปัจจุบันและศักยภาพของอุตสาหกรรมผลไม้เมืองร้อนไทยและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและหน่วยงานที่รับผิดชอบต่าง ๆ ที่อยู่ในโซ่คุณค่าเพื่อนำมาจัดทำแผนกลยุทธ์และที่แผนที่นำทาง (Roadmap) ในการที่จะพัฒนา ทั้งระยะเร่งด่วน ระยะกลาง และระยะยาว ซึ่งจะมีการแสดงแผนการบูรณาการแผนงานของหน่วยงานกระทรวงต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องทั้งด้านการผลิต การแปรรูป การตลาด และการจัดการห่วงโซ่อุปทานและโลจิสติกส์ในการพัฒนาผลไม้ไทย ภาคตะวันออก การดำเนินงานวิจัยโดยการวิเคราะห์ขีดความสามารถในการแข่งขันสำหรับอุตสาหกรรมผลไม้ โดยเฉพาะ ทุเรียน มังคุด ลำไย และมะม่วง ทางคณะวิจัยเลือกใช้ทฤษฎีที่นำมาเป็นกรอบในการวิเคราะห์ใน 3 ทฤษฎี ประกอบด้วย 1) การวิเคราะห์ตามกรอบ Value Chain Analysis 2) การวิเคราะห์ภายใต้แนวคิด Dynamic Diamond Model และ 3) การวิเคราะห์ด้วยวิธี SWOT Analysis เพื่อนำเอามาจัดทำแผนกลยุทธ์ โดยอิงจากแนวคิดเกี่ยวกับการเป็น ผู้นำผลไม้เมืองร้อนโลก ของคณะผู้วิจัย ซึ่งเกิดจากความเป็นเลิศและนวัตกรรม ด้านตลาด/สินค้า และด้านการผลิต ผลการศึกษาจากประเมินและวิเคราะห์ พบว่าประเทศไทยมีความได้เปรียบในด้านภูมิอากาศและลักษณะทางกายภาพของพื้นที่เพาะปลูกที่ทำให้สามารถผลิตผลไม้ที่มีคุณภาพเป็นที่ยอมรับของผู้บริโภค รวมถึงความสามารถของเกษตรกรเอง ส่วนปัจจัยที่ประเทศไทยยังเป็นอุปสรรคสำคัญที่ขัดขวางในการที่ประเทศไทยจะเป็นผู้นำผลไม้เมืองร้อนคือความสามารถในการเข้าถึงข้อมูลเชิงลึกทางการตลาดและการปรับตัวตามสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงของของธุรกิจปลายน้ำและแนวโน้มของผู้บริโภครวมถึงคู่แข่ง จากการศึกษาพบว่าทุเรียน มังคุดและมะม่วงยังมีแนวโน้มที่จะขยายตัวได้ในตลาดต่างประเทศ แต่ต้องมีการเน้นทำการตลาดเชิงรุกรวมถึงปรับปรุงโครงสร้างพัฒนาระบบการขนส่งโซ่ความเย็น สำหรับลำไยพบว่าตลาดส่วนใหญ่รวมถึงโซ่อุปทานการผลิตถูกควบคุมโดยผู้ประกอบการและนักลงทุนต่างชาติส่งผลให้การเติบโตและขยายตลาดทำได้ยากเนื่องจากมีอำนาจต่อรองต่ำ ดังนั้นปัจจัยความสำเร็จที่ทำให้ประเทศไทยสามารถเป็นผู้นำด้านการผลิตและการค้าผลไม้จำเป็นต้องมีแนวทางหรือกลยุทธ์ร่วม ประกอบด้วย 1) การสร้างระบบบริหารจัดการด้านองค์ความรู้ทางการเกษตร 2)มาตรฐานคุณภาพผลผลิต 3) การทำระบบข้อมูลการตลาดเชิงลึก และ 4) การพัฒนาระบบขนส่งโซ่ความเย็น โดยนำมาประสานกับแนวทางกลไกการขับเคลื่อนกลยุทธ์ร่วม เช่น การรวมกลุ่มในการผลิต การตลาด และการจัดตั้งกองทุน และการสร้างความชัดเจนของหน่วยงานที่จะมารับหน้าที่เป็นเจ้าภาพดูแลอย่างครบวงจร<br><br>Eastern part of Thailand is where the majority of Thailand’s famous tropical fruit are grown such as Durian, Longans, Mangosteens and Mangoes. Since there are more than 281000 farmers’ households in the areas therefore, it is advantageous to develop and promote this part of the country to become centre for tropical fruit production hub of the world in order to support Thailand to be World’s leader of tropical fruit industry. This research project is, thus, aimed to study the current status, level of competitiveness of four tropical fruits and related stakeholders within supply chain and to deliver strategic plan and roadmap comprised of three phases (Short; middle and long-term plans) that involved different sectors such as government, private and producers etc. This research study employed three main methods namely; 1) Dynamic Diamond Model which is used to assess and analyze the competitiveness of four Thai tropical fruits industry 2) Value chain analysis method, to study stakeholders roles such as relationships and value-added activities 3) SWOT Analysis will be used for strategy planning. Results of the study show that Thailand is at advantage in term of climate and physical resources and fertile cultivation land including farmers’ capabilities to produce high quality tropical fruits. However one of the hindering problems preventing Thailand from becoming the World’s leader in tropical fruits production is the ability to gain access to in-depth marketing information, adaptation to the changing consumers’ trend and competitors. It is found that Durian, Mangosteen and Mangoes still have potential in term of market growth but new marketing strategies and cold-chain logistics system need to be improved. Whilst most of Longan supply chain has almost been occupied and influenced by foreign entrepreneurs. Therefore, there three main strategies that could make Thailand become a world’s leader in tropical fruits production are; Agricultural Knowledge Management system, Quality Management System, Market Intelligence Strategies and Cold-chain Logistics System Development. However, in order to accomplish these strategies, additional driving mechanisms are required namely; association forming, funding initiation and responding host agency.